Temamøtet 24. august med føredrag av Bjarne Hellesøe frå organisasjonen Klimavenner for kjernekraft samla eit 40-tals interesserte på Aktivitetshuset, trass i at det var ein av dei vakraste og mildaste augustkveldane me kan oppleve på våre kantar.
Med støtte i ein fyldig visuell presentasjon gjekk Hellesøe igjennom ei rekkje fakta når det gjeld moderne kjernekraft i høve til andre energikjelder, både fossilt brennstoff, vatn, sol og vind.
Eit sentralt element er den minimale arealbruken for eit kjernekraftverk, særleg i høve til vind- og solkraft. Medan landbasert sol og vind krev svært store inngrep i natur og landskap, kan eit moderne kjernekraftverk få plass på arealet til ei fotballbane. Storstilt utbygging av sol- og vindkraft har vorte svært kontroversielt på grunn av naturinngrepa – og har såleis mobilisert mykje lokal motstand.
Kjernekraft er også den energikjelda som faktisk er minst farleg for liv og helse, særleg i høve til fossilkraft frå kol, olje og gass. Noko ein kanskje ikkje skulle tru etter kjernekraftulukkene i Tsjernobyl og Fukushima. I Tsjernobyl var det eit 30-tals brannmenn, dei som gjorde den fyrste oppryddinga, som døydde av stråleskadar. I Fukushima døydde ingen av stråling, men svært mange omkom av tsunamien og den panikkarta massevakueringa i etterkant. Motstykket finn ein i til dømes Tyskland, der ein reknar med at 1100 menneske kvart år får ein altfor tidleg død på grunn av utsleppa frå kólkraftverka.
Kjernekraft slepper ikkje ut anna enn vassdamp til atmosfæren. Avfallet frå kjernekraftverk har fått mykje merksemd, i og med at det, så langt i kjernekrafthistoria, har vore svært radioaktivt og må lagrast trygt lenge. Men det er ikkje snakk om enorme mengder. Alt kjernekraftavfall som har vorte til etter krigen vil fylle eit fotballbane i om lag fire meters høgde. Dette avfallet har framleis 90 % av energien att, og kan i framtida resirkulerast på ny og på ny i moderne reaktorar til det er mest ufarleg. Det største strålingsfaren me vert utsette for er frå grunnen i form av radongass.
Både fossilt brennstoff, sol og vind lèt etter seg store mengder avfall som ein ikkje veit heilt sikkert korleis ein kan resirkulere etter levetida på om lag 25 år. Ein kjernekraftreaktor har ei levetid på 60-80 år.
Ein annan fordel med kjernekraft er at kraftverka kan byggjast nær brukaren, slik at ein sparer store kostnader med kraftliner og kablar – og energitapet som fylgjer med transport av kraft over store avstandar.
Ei ulempe med sol- og vindkraft er at den er vêravhengig og såleis ustabil. Krafta må leverast til brukaren i det den vert produsert, i og med at me enno ikkje har teknologi til å lagre store mengder elektrisk energi. Om prisane på kraft ikkje skal fluktuere gjennom døgnet og årstidene, treng ein ei regulerbar energikjelde i botnen, såkalla basislast. Både fossilt brensel, vasskraft og kjernekraft kan regulerast opp og ned etter behov i marknaden. Med slik basislast kan ein få full utnytting av varierande sol- og vindkraft og sikre jamn straum i nettet med stabile prisar.
Mange land satsar no mykje på å byggje moderne kjernekraftverk, og FN har slege fast at kjernekraft er ei berekraftig energikjelde. Det vert forska mykje, og særleg går ein etter kjernekraftverk som kan produserast i standardiserte modular. Dette vil ha mykje å bety både for byggjetid og pris.
Meir enn ein handfull norske kommunar med stort kraftbehov for industrien sin har no meldt interesse for å byggje kjernekraftverk i samarbeid med det nye selskapet Norsk Kjernekraft AS. Og opinionen i Noreg har svinga kraftig i retning av kjernekraft dei siste åra, ettersom fakta om kjernekraft vinn over frykt og fordomar.